E-sınavda motor konuları ilk bakışta karmaşık görünse de aslında çok temel ve mantığa dayalı bilgilerden oluşur. “Motor mu? Çok teknik, karışık, anlamam ben!” diye düşünüyorsan rahatla; çünkü sınavda senden ustalık beklemiyorlar. Sadece araca dair en temel parçaları, görevlerini ve güvenli bir sürüş için bilmen gereken noktaları ölçüyorlar. Bu rehberde e-sınavda çıkma olasılığı en yüksek motor konularını senin için anlaşılır, akıcı ve sınav odaklı şekilde topladım. Hazırsan gel, motoru beraber çalıştıralım!
Motor Konularını Bilmek Neden Önemli?
Bir sürücü aracının kalbini tanımalı. Motor konuları, hem güvenli sürüş hem de arızalara karşı doğru tepki verebilmen için önemli. E-sınavın amacı, seni usta bir tamirci yapmak değil; sadece motor sistemlerini temel düzeyde tanıyıp tanımadığını ölçmek. Yani korkmana gerek yok, sadece bilmen gerekenleri öğreneceksin.
Temel Motor Çeşitleri ve Yapıları
E-sınavda sık gelen soruların başında motor çeşitleri ve temel motor yapıları bulunur.
İçten yanmalı motor nedir?
Çoğu aracın kullandığı motor türüdür. Yakıtın motor içinde yanmasıyla enerji üretilir. Sınavda “Araçlarda yaygın olarak kullanılan motor türü hangisidir?” şeklinde gelebilir. Cevap çoğu zaman içten yanmalı motor olur.
Silindir ve piston sistemi
Motorun çalışma prensibinin temelini oluşturur. Pistonlar aşağı yukarı hareket eder, bu hareket güç üretir. Sorular genelde “Pistonun görevi nedir?” şeklindedir.
Supaplar
Supaplar havayı içeri alır ve yanmış gazları dışarı atar. Kısacası motorun nefes alıp vermesini sağlar.
Bu konuların mantığı basittir: Motor bir canlı gibi hava, yakıt ve ateşleme ile çalışır.
Motorun Çalışma Sistemleri
Bu bölüm sınavda en çok soru çıkan alanlardan biridir. Motorun doğru çalışması için üç ana sistemin uyum içinde çalışması gerekir.
Yakıt sistemi
Yakıt deposundan motora yakıtı taşıyan sistemdir. En önemli parçaları:
• Yakıt pompası
• Enjektör
• Karbüratör (eski tip araçlarda)
Sorular genelde “Yakıtı motora ileten parça hangisidir?” şeklinde gelir.
Ateşleme sistemi
Ateşleme sisteminin görevi yakıt-hava karışımını ateşlemektir. Bu sistemin temel parçaları:
• Buji
• Ateşleme bobini
• Distribütör (eski araçlarda)
E-sınavda “Buji hangi sistemin parçasıdır?” veya “Ateşlemeyi sağlayan parça nedir?” gibi sorular görürsün.
Soğutma sistemi
Motor çalışırken ısınır ve bunu soğutan bir düzene ihtiyaç duyar. En önemli parçalar:
• Radyatör
• Antifriz
• Su pompası
• Termostat
Sınav bu bölümde genelde “Motorun hararet yapmaması için hangi sistem çalışır?” diye sorar. Cevap: soğutma sistemi.
Yağlama sistemi
Motorun sürtünmesini azaltır. Yağ filtresi ve yağ pompası bu sistemin temel parçalarıdır. “Motor yağı ne işe yarar?” sorusu %99 çıkar.
Gösterge Panelinde Bulunan Uyarı Işıkları
Motor konularında mutlaka işaretler ve anlamlarıyla ilgili sorular gelir. Bu kısım aslında çok kolaydır çünkü mantıklıdır.
Motor arıza ışığı
Sarı renkte motor şeklidir. Motor sisteminde bir arıza olduğunda yanar.
Yağ basınç ışığı
Kırmızı yağdanlık simgesidir. Motor yağı eksikse yanar ve çok önemlidir.
Hararet uyarı ışığı
Termometre simgesidir. Motorun aşırı ısındığını gösterir.
Bu üç ışık, sınavda ilk sorulan motor bilgisidir. Unutma: kırmızı ışık = dur ve kontrol et.
Motor Bakımı ve Periyodik Kontroller
Sınavın en mantıklı bölümlerinden biri motor bakımıdır. Aslında günlük hayatta da işine yarar.
Motor yağı kontrolü
Yağ çubuğuyla yapılır. Yağ seviyesi minimum ve maksimum arasındaysa sorun yoktur.
Antifriz kontrolü
Kışın donmayı önler, yazın motoru soğutur. Su deposunda seviyesine bakılır.
Hava filtresi
Temiz hava girmesini sağlar. Tıkalıysa motor daha fazla yakıt yakar.
Bu konulardan genelde “Hangi bakım düzenli yapılmalıdır?” tarzı sorular çıkar.
Alternatör ve Şarj Sistemi
Motor çalışırken aküyü şarj eden sistemdir.
Alternatör ne işe yarar?
Elektrik üretir ve aküyü şarj eder. Sorularında “Aracın elektrik ihtiyacını karşılayan parça hangisidir?” şeklinde gelir.
Akü
Aracı ilk çalıştıran güç kaynağıdır. E-sınavda akü kutup başlarının temizliği bile sorulur.
Motorun Isı Yönetimi (Hararet Konusu)
Sınavda sıkça sorulan bir diğer başlık hararet konusudur.
Motor neden hararet yapar?
• Antifriz eksikse
• Su kaçağı varsa
• Termostat arızalıysa
• Radyatör tıkalıysa
Bu bölümde genelde “Motor hararet yaparsa ne yapılmalıdır?” sorusu çıkar. Cevap: Aracı durdurup motorun soğumasını beklemek.
Vites ve Motor İlişkisi
Motor konuları yalnızca motora değil, motorla çalışan diğer parçalara da uzanır.
Debriyajın görevi
Motorla vites kutusunu birbirinden ayırıp birleştirir. Sınavın klasik sorusudur.
Vites kutusu
Motor gücünü tekerleklere iletir. Sistem basittir: Motor gücü → vites → tekerleğe aktarım.
E-Sınavda Motor Sorularını Kolay Çözmenin Taktikleri
Motor konuları aslında ezber değil, mantık işidir. Birkaç taktik işini çok kolaylaştırır.
• Sistem eşleştirme taktiği:
Buji → ateşleme
Radyatör → soğutma
Yağ filtresi → yağlama
• Renk taktiği:
Kırmızı uyarılar → acil
Sarı uyarılar → dikkat
• Çalışma mantığı:
Motor çalışır → ısınır → soğutma sistemi devreye girer.
Bu mantıkları bilirsen sorular gözünde büyümez.